دکتر حسن بیارجمندی[1] 

رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت آیت الله خامنه ای مدظله العالی به مناسبت کنگره عظیم حج پیامی صادر نمودند که با توجه به فضای تحولات جهانی و ورود جامعه بشری به یک نظم جدید جهانی و گشایش های اخیر در امت اسلامی و همچنین ظرفیت های تاثیرگذاری جهانی آن می توان این پیام را به عنوان "منشور جهانی سعی" تحلیل نمود تا چراغ و نقشه راهی برای تمام دغدغه مندان وحدت امت اسلامی و همچنین همکاران مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی و دبیر کل محترم مجمع باشد. خاصه اینکه امام خامنه ای شرط لازم اثرگذاری جهانی حج را درک و شناخت صحیح امت اسلامی از خطاب زندگی‌بخش این فریضه پر رمز و راز بر پایه دو رکن «وحدت» و «معنویت» دانستند که به نظر نگارنده یک راهبردنگاری نوین براساس جایگاه محوری و وحدت آفرین کعبه برای گستره متنوع دنیای اسلام و ضرورت جاری شدن روح حاکم بر فریضه حج از سوی حجاج ، به عنوان سفیران جهانی وحدت و معنویت در اقصی نقاط از یک سو و به پایان رسیدن تمدن جهانی بسته (بدون معنویت) لیبرال دموکراسی و اقمار جهانی آن از سوی دیگر دانست. به عبارتی دیگر وحدت و معنویت گمشده امروز جامعه بشری است و جهان اسلام و مذاهب اسلامی با تنوع گسترده ای از نژادها و اقوام در سراسر جهان توان ارائه و ساخت جهانی آن را در بستر عظیم روحی و اخلاقی حج و حج تمدن ساز جهانی دارند.

چنین تمدن جهانی همچنانکه امام خامنه ای اشاره می کنند:" می تواند به کلّ بشریت، اعتلای معنوی و ارتقاء روحی و اخلاقی برساند و همه‌ی برنامه‌های استکبار و صهیونیسم برای سقوط اخلاقی بشر امروز و فردا را باطل و بی‌اثر کند."

اما شرط لازم برای تحقق این حج تمدن ساز جهانی این است که همه مسلمانانی که عازم حج و انجام آیین آن می شوند متوجه این حقیقت باشند و نسبت بدان آگاهی یابند و این مسولیت را قبول کنند که پس از پایان موسم حج به عنوان سفیران وحدت و معنویت چنین تمدن جهانی را به سایر مسلمانان منتقل کرده و همت خود و دیگران را برای تحقق آن مصروف کنند؛ همانطور که دبیرکل محترم مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی و خیل عظیمی از فعالین عرصه ترویج فرهنگ و تفکر تقریب و وحدت اسلامی در حج امسال نیز به این امر اهتمام عملی داشتند و بعد از بازگشت نیز امیر سفیران وحدت و معنویت را به نیابت از امام خامنه ای عهده دار خواهند بود تا همچنانکه در پیام معظم له بر مفهوم تمدنی وحدت و ابعاد گسترده آن تاکید نمودند با نزدیک شدن دلها و اندیشه‌ها و جهت گیری‌ها؛

ارتباط فکری و عملی برقرار و هم‌افزایی علمی و تجربی درونی و بیرونی شکل بگیرد و پیوند های مردمی اقتصادی درون امت اسلامی برقرار گردد و از یک سو به اعتماد و همکاری دولتهای مسلمان و همیاری در برابر دشمنان مسلّم و مشترک و از سوی دیگر به نفی عملی نقشه‌ی طرّاحی‌شده‌ی دشمن برای در برابر هم قراردادن مذاهب اسلامی یا ملّتها و نژادها و زبانها و فرهنگهای متنوّع جهان اسلام منتهی شود و ملّتهای مسلمان تحت دیپلماسی وحدت یکدیگر را از راه ارتباط و گفتگو و رفت و آمد بشناسند و از امکانات و ظرفیّتهای یکدیگر آگاه شوند و برای بهره‌برداری از آن برنامه‌ریزی کنند.

بی شک در چنین دیپلماسی همچنانکه امام خامنه ای در این منشور تصریح می کنند می بایست دانشمندان و دانشگاه‌های جهان اسلام دست در دست یکدیگر نهند و علمای مذاهب اسلامی با حُسن ظن و مدارا و انصاف به یکدیگر بنگرند و سخنان یکدیگر را بشنوند و نخبگان در هر کشور و هر مذهب، آحاد مردم را با مشترکات یکدیگر آشنا و آنان را به همزیستی و برادری تشویق کنند و آثار آن بر همگان آشکار گردد و این بهترین فرصت تاریخی و جهانی برای پیشروان سیاسی و فرهنگی در کشورهای اسلامی به گونه‌ای هماهنگ است که خود را آماده‌ی شرایط نظم جهانیِ پیش رو کنند تا به فرموده معظم له " جایگاه شایسته‌ی امّت اسلامی را در تجربه‌ی جدید جهان که سرشار از فرصتها و تهدیدها است، به دست خود و به اراده‌ی خود تعیین کنند و نگذارند تجربه‌ی تلخِ «مهندسی سیاسی و سرزمینیِ غرب آسیا به دست دولتهای غربی پس از جنگ جهانی اوّل» تکرار شود"

اما چنین تمدن جهانی به صرف وحدت به چنین جایگاهی نخواهد رسید بلکه همانطور که معظم له در این منشور جهانی بر :" معنویت به معنای ارتقاء اخلاق دینی " تاکید نمودند در تمام مراحل صدرالاشاره باید معنویت به عنوان رسالت اصلی رسول وحدت و رحمت(ص) مورد اهتمام قرار بگیرد و این مهم همچنان که که مورد توجه اندیشمندان بشری در نقد تمدن بسته لیبرال دموکراسی و دیگر تمدن ها که گرفتار افسونِ اخلاق منهای دین و سقوط بی‌مهار اخلاقی در آن شده اند قرار گرفته به عنوان وجه متمایز آن است و برخلاف تمدن های یاد شده :" معنویّت و اخلاق را از مناسک حج، از ساده‌زیستی در احرام، از نفی امتیازات موهوم، از «وَ اَطعِمُوا البائِسَ الفَقیر»، از «لا رَفَث وَ لا فُسوقَ وَ لا جِدال »، از گردش همه‌ی امّت بر گِرد محور توحید، از رمی شیطان و برائت از مشرکان عملا مشق کرده و بعد از بازگشت از سفر حج برای همگان سرمشق جهاد و جهاد وحدت و معنویت خواهند نمود. چراکه همانطور معظم له در پایان این منشور جهانی هشدار می دهند :"«وحدت» و «معنویّت» در این مقطع زمان بیش از گذشته در معرض دشمنی و کارشکنی استکبار و صهیونیسم است. آمریکا و دیگر قطبهای سلطه‌ی استکباری، با وحدت مسلمانان، با تفاهم ملّتها و کشورها و دولتهای مسلمان، و با تدیّن و تشرّع نسل جوان این ملّتها بشدّت مخالفند و با هر وسیله بتوانند با آن مقابله می کنند. وظیفه‌ی همه‌ی ما و همه‌ی ملّتها و دولتهای ما ایستادگی در برابر این نقشه‌ی خباثت‌آلود آمریکایی و صهیونیستی است." و این منشور خود نقشه راه نوین مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی و امیر سفیران دیپلماسی وحدت و معنویت در آستانه یک نظم جدید جهانی خواهد بود.ان شاء الله.

……………………………………………

[1] سرپرست دانشگاه بین المللی مذاهب اسلامی واحد گنبد کاووس