وب سایت رسمی مجمع جهانى تقريب مذاهب اسلامى

آیت الله ناصر مکارم شیرازی (متولد 1305) صاحب آثار متعددی در حوزۀ فکر اسلامی است. برخی از آثار مهم او عبارتند از: تفسیر نمونه، آیات اخلاقی، قرآن و آخرین پیامبر، تفسیر به رأی، معاد و جهان پس از مرگ، انگیزه پیدایش مذاهب و پیام قرآن. در این نوشته به بررسی دیدگاه­ های تقریبی و وحدت­گرایانه آیت­ الله مکارم شیرازی پرداخته شده است. هدف از این بررسی آشنایی با خدمات بی­ وقفه این دانشمند بزرگ اسلامی در راستای تقریب و وحدت امت اسلامی است. ایشان در آثار و سخنرانی ­های خود همواره قرآن را حلقه اتصال و وحدت امت اسلامی دانسته و کوشیده است با استفاده از آیات قرآن، ضرورت این امر را روشن ساخته و خطرات اختلاف و افتراق امت اسلامی را نشان دهد. مهم­ترین راهکارهای تحقق وحدت اسلامی از دیدگاه ایشان: شناخت مذاهب اسلامی از افکار و عقاید یکدیگر، آگاهی از توطئه دشمنان، بازگشت به قرآن، عدم توهین به مقدسات مذاهب اسلامی، کنار گذاشتن تعصبات جاهلانه، مقابله با خطرات گروه­های تروریستی-تکفیری، بهره­مندی از فرصت عظیم حج و وحدت علمای فریقین هستند. در این میان، فتاوی وحدت بخش ایشان، به عنوان گامی عملی در تحقق این امر نمود بیشتری دارد.
آیت الله مکارم شیرازی دارای تألیفات متعدد در موضوعات مختلف می ­باشد. وي در این تألیفات، بارها به مسئله وحدت و هم­گرایی امت اسلامی توجه نموده و ضمن بیان ضرورت و اهمیت آن، به ذکر علل و عوامل تفرقه و از هم گسیختگی امت اسلامی پرداخته و راهکارهایی را به منظور رهایی از این مشکل ارائه نموده است.
 
در کتاب «اخلاق اسلامى در نهج ­البلاغه» ضمن سرزنش مسلمانان به جهت دوری از قرآن و عدم توجه به دســتورات وحدت آفرینش، علت حركت قهقرايى امت اسلامى و پیشی گرفتن دشمنان بر آن­ها را متروک ماندن قرآن دانسته و می­ گوید: «مسلمانان با رها کردن قرآن و پشت نمودن به آن، خود را از عزّت به ذلّت و از پیشرفت به واماندگی کشانده و موجبات تفرقه میان امت اسلامی و تسلط بيگانگان بر خود را با دست خود فراهم نموده­اند». در ادامه با ذکر مثالی زیبا، وضعیت کنونی مسلمانان در دوری از قرآن را این چنین ترسیم می‌کند: «ما با دست خود پايگاه مطمئن ايمان را براى خود خراب كرديم و به آنچه باعث اتحاد و وحدت ما بود، پشــت پا زديم و گويا دشــمنان ما از آن استقبال كردند، گويا قرآن براى دشمنان ما نازل شده بود كه نداى وحدت آن را شنيدند و در برابر ما همگى جبهه گرفتند و در نتيجه ما را به خاك ســياه نشاندند، آنها كه با شعار هميشه زنده تاريخ كه هرگز كهنه نمى‏ شود، يعنى «تفرقه انداز و حكومت كن» ممالك اسلامى را دچار تشتت كردند، آن­ها كردند آنچه كه كردند و ما هنوز خوابيم!».
 
آیت الله مکارم شــیرازی مشکلات عمده جهان اسلام را عدم اتحاد و همدلى، نشناختن دوست و دشمن، و نداشتن وســايل ارتباط جمعى قوى و فراگير دانسته که همه این­ها وضعیت اســفبار کنونی را برای مسلمانان به بار آورده اســت، به گونه ­ای که امت اسلام در هیچ دوره­ای شاهد وضعیتی خطرناک‌تر از وضعیت کنونی نبوده اســت. امروز امت اسلامی با تفرقه دشمن را بر خود مســلط ســاخته و به جای برادری و اتحاد که شعار اسلام و قرآن است، به برادرکشی و خونریزی و تکفیر یکدیگر روی آورده ­اند، به طوری که حتی عده­اي برای از بین بردن دیگری، دســت در دســت دشمنان می­ گذارند. این همان سیاست دشمنان است که مســلمانان را به جان هم بیاندازند و خود کنار بنشینند.
 
تجلی وحدت در فتاوی آیت ­الله مکارم شیرازی
1. شركت در نماز جماعت اهل سنت: براساس فتوای مکارم شیرازی شرکت در نماز جماعت اهل ســنت، بر طبق روایات معصومان (ع) مســتحب بوده، بلکه راهی براي تقویت صفوف مســلمانان در برابر دشمنان اســت.
 
2. عدم توهین به مقدسات مذاهب اسلامی: مکارم شــیرازی ضمن ضروری دانســتن پرهیز از كارهايى كه موجب تفرقه صفوف و ايجاد شــكاف بين مسلمانان مى‏شود و حرام دانستن این اعمال، می­ گویــد: «بارها این مطلب را گفته­ام که اهانت به مقدسات دیگران نباید باشد؛ این را به صورت فتوا نوشته­ام، ولی باز می­بینیم که برخی می آیند و لعن و تعابیر بدی در این عرصه به کار می­ برند».
 
راهکارهای آیت­ الله مکارم شیرازی برای اتحاد و انسجام اسلامی
1. شناخت ریشه اختلافات و زدودن آن: مهمترین عوامل تفرقه و اختلاف از نگاه مکارم شیرازی عبارت است از: الف) عدم شناخت مذاهب اسلامی از یکدیگر؛ ب) توطئه دشمنان؛ ج) دوری از قرآن؛ د) تعصبات جاهلانه.
 
2. وحدت علمای فریقین: علما و فرهيختگان مذاهب مختلف اسلامي، مهمترین تأثیر را در تحکیم پایه ­های وحدت و انسجام اسلامی بر عهده دارند و در واقع سکان کشــتی وحدت در دستان آن­ها اســت. در همین راســتا آیت­ الله مکارم شیرازی در جایی ضمن مهم دانستن مسئله تقریب و همگرایی اسلامی، سیره علمای گذشته در این زمینه را یاد آور شده و می ­گوید: «البته قبل از زمان آیت ­الله العظمــی بروجردی حرکت­ های تقریبی وجود داشــته اســت، از جمله کتبی که مرحوم شیخ طوسی نوشته است، یا نوشته ­های مرحوم سید مرتضی و دیگر علما و بزرگان». او در ادامه ادبیات حاکم بر این کتاب­ ها را ادبیات تقریبی می­ داند.
 
3. گنگره عظیم حج و آثار و برکات آن برای اتحاد و انسجام اسلامی: آیت­ الله مکارم شیرازی حج را فرصتی استثنایی برای جهان اسلام دانسته اســت که امت اسلامی می توانند بــا برنامه ­ریزی صحیح و بهره­مندی از ابعاد و آثار مختلف آن، علاوه بر تحکیم پایه­ های دین و تقویت وحدت صفوف مســلمانان، عزت و عظمت خود را افزایش داده و بر دشمنان غلبه یابند. وی همچنین به حضور شخصیت ­های بزرگ علمی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی جهان اسلام در ایــن گردهمایی عظیم اشاره کرده و بيان مي ­ دارد: «متفكران اسلام كه طبعاً در اجتماع مزبور شركت خواهند داشت، مى ‏توانند آخرين تحولات اوضاع جهان اسلام را مورد بررسى قرار دهند و پس از گردآورى اطلاعات دقيق و تبادل نظر، در بهبود وضع مسلمانان بكوشند».
 
خلاصه آن­که آیت ­الله مکارم شــیرازی صرف سخن گفتن از وحدت را چاره کار ندانسته و راهکار عملی وحدت را در ارتباط و آشــنایی علمای فریقین با یکدیگر دانسته است که از نظر ایشان، این مهم با برگزاری کنفرانس ­ها و همچنین استفاده از ظرفیت وحدت آفرین حج محقق خواهد شد.
 
 
منبع :سایت دفترتقریب مذاهب اسلامی به نقل از مقاله دیدگاه آیت­ الله مکارم شیرازی درباره وحدت اسلامی، فصلنامه علمی-ترویجی مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی (فروغ وحدت)، شماره 38، 1393، ص­ص 18-31.